Super’in Benlik Kuramı’na göre insanların mesleki gelişim Evreleridir.
1-Büyüme evresi (0-14 yaş) : Meslek özdeşleşme sonucu gelişir.
İlgi basamağı (11-12 yaş)
Yetenek basamağı (13-14 yaş)
2- Araştırma evresi (14-24 yaş) : En önemli evredir.
Deneme evresi (15-17 yaş) : Geçici denemeler yapılır, fantezi seçimleri vardır.
Geçiş evresi (18-21 yaş) : Gerçek olgular dikkate alınır, mesleki eğitime başlanan basamak.
Sınama-izleme (22-24 yaş) : Kazanılan bilgilerin sınandığı, ilk işe yerleşilen dönem.
3)Yerleşme evresi (25-44 yaş) : Mesleği netleşmiştir. Sosyal yaşam düzen kazanmıştır.
Sınama (25-30 yaş) : Pratik uygulamaları sınama.
Sağlamlaştırma (31-44 yaş
4- Koruma evresi (45-64 yaş) : Birey olgunlaşmıştır, umutlarını gerçekleştirmesi, doyuma ulaşması mümkündür.
5-Çöküş evresi (65 + yaş) : Emeklilik, yaş ilerlemesi ile mesleki benlik değişir, becerilerde yavaşlama.
Yavaşlama (65-70 yaş)
Emeklilik (71 + yaş)
Evrelere bakıldığında lise ve üniversite dönemi ‘araştırma Evresi (14-24 yaş) olarak karşımıza çıkmaktadır. Mesleklerle ilgili en çok araştırma yapılması gereken dönemimizi bazılarımız ‘mesleği belirleyemedim’ şeklinde üzüntü ile geçirmektedir. Aslında olması gerekenin sorunmuş gibi algılanması durumu vardır. Kabul etmek gerekir ki bazılarımız için yukarıdaki kuramdan da anlaşılacağı üzere 30’lu yaşların sonuna kadar meslek belirleme veya bir mesleğe yerleşme hali sürecektir.
Tabi ki mesleği belirlemiş olmak sınav hazırlık süreçlerinde hedefe daha net odaklanmamızı sağlayabilir, ancak; belirlenmemişse de araştırarak mesleki gelişimimizi yeni bilgi ve deneyimlerle besliyor olmak en sağlıklısıdır.
Bu arada hatırlatalım; mesleği seçip hedefi belirleyince olmayan çalışma alışkanlığı ‘tık’ diye gelmez. İkisi ayrı ayrı durumlardır. Hedefin olması bizi daha istekli kılabilir.
Bunun için 13 Altın Öneri
-Meslek belirleme konusunda çok kararsızsanız meslek belirlemeye daha genişten başlayın. Önce uğraşmak istediğinizi (sağlık, makine, kimya, çizim, adalet, vs) alanı/durumu bulmaya çalışın.
-meslek videoları izleyin. (Genellikle üniversitelerin çektiklerini tercih edin. Üniversite web sayfası uzantıları edu/edu.tr ile biter)
-Sadece o mesleği icra edenlerin ya da meslek seçimi konusu işi olanların fikirlerine başvurun. (Yoksa Tıptan başka bölüm Boğaziçi’nden başka da seçecek üniversite bırakmazlar.)
-Hangi mesleklerin/alanların/sektörlerin size uygun olmadığını belirleyin.
– Üniversiteleri ziyaret edin.
– Üniversitelerin yaptıkları bölümlerle ilgili atölye çalışmalarına katılın. En faydalı olanlar deneyimle öğrenilenlerdir.
– Bölümlerin ders programlarını özellikle 3 ve 4. Sınıfı) inceleyin. Alacağınız ders içerikleri sizi birikim -ve yetkinliğinize en önemli etkiyi yapacak
-Günümüzde multi disipliner (çok alanlı / birden fazla bölümün bir arada olması)sistem çok ciddi şekilde geçerli olmaya başlamıştır. Onun için üniversitelerdeki seçmeli ders ,yan, çift ana dal gibi imkanları araştırın.
-Mesleklerle ilgili yaptığınız test, anket ve envanterler kararlarımızı olgunlaştırmaya yarayan araçlardır. Farklı envanterleri, kendinizle ve mesleklerle ilgili fikir edinmek farkındalık sağlamak için doldurabilirsiniz.
– Hobi ile işi karıştırmayın. İki şey arasında kaldığınız hobinizle işiniz mi? Kontrol edin.
-Bir hikayeniz, projeniz varsa daha az tercih edilen bölümleri de seçmekten korkmayın.
7 Yöntem ve Web Sayfası
Üniversite bölüm ve puan türü ve başarısı detayları için: https://yokatlas.yok.gov.tr/
Örnek bir bölüm ders içeriklerini incelemek için : https://www.sis.itu.edu.tr/TR/ogrenci/lisans/ders-planlari/ders-planlari.php
Örnek bir üniversitelerin hazırladığı bölüm video içeriği için: https://uskudar.edu.tr/sbf/odyoloji
Bir bölümden mezun olanların ne kadar sürede iş bulduğuna kadar bir çok detayı bulabileceğiniz Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi Üni-Veri Sayfası: https://www.cbiko.gov.tr/projeler/uni-veri
Üniversitelerle ilgili yayınlanan Üniversite Memnuniyet Anketi için : https://www.uniar.net/tuma
Hangi üniversite dünyada kaçıncı? Ne kadar bilim üretiyor? Bilimsel Mmakale yayınlıyor? Gibi Soruların cevabı için: https://newtr.urapcenter.org/
Hangi meslek ne iş yapar? Meslekleri tanımak için : https://meslegimhayatim.meb.gov.tr/meslekler/is-meslekleri-tani
